Thời điểm đó, rất nhiều người đặt câu hỏi: Làm sao Việt Nam đã xuất khẩu được trên 1,6 triệu tấn gạo khi mà hai năm trước đó, Chính phủ Việt Nam còn kêu gọi quốc tế cứu trợ lương thực cho đồng bào một số tỉnh Miền Bắc và Miền Trung? Ngoài các lý do như nông dân đã áp dụng tiến bộ kỹ thuật và một số biện pháp liên hoàn như: giống mới năng suất cao, đẩy mạnh làm thủy lợi, tăng thêm phân bón cùng các vật tư nông nghiệp khác… thì lý do cơ bản, quyết định nhất chính là sự đổi mới chính sách kinh tế của Đảng và Nhà nước đối với nông nghiệp.

Cho đến ngày hôm nay, khi Việt Nam có 11 mặt hàng nông sản đạt kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỷ USD và ngành nông nghiệp vẫn vượt qua mọi khó khăn thách thức duy trì đà tăng trưởng đã minh chứng hiệu quả từ những quyết sách đột phá của Đảng trong vấn đề tam nông. Chương trình nông nghiệp và nông thôn hôm nay với chủ đề: “Tầm nhìn chiến lược của Đảng về vấn đề tam nông” bàn về nội dung này.

Mốc son khởi đầu thời kỳ đổi mới toàn diện đất nước được xác định là Ðại hội VI của Ðảng (tháng 12-1986). Nhưng những bước đi đầu tiên trong cải tiến cơ chế quản lý đã cho thấy sự xuất hiện sớm hơn của tư duy mới, cách làm mới trong lĩnh vực kinh tế, trong đó có Chỉ thị 100 (tháng 10-1981) của Ban Bí thư TW Đảng, sau đó là Nghị quyết 10 của Bộ Chính trị về Ðổi mới cơ chế quản lý kinh tế trong nông nghiệp,đem lại niềm phấn khởi và khí thế mới ở nông thôn, giải phóng sức sản xuất cho hàng triệu nông dân. 

Trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, sự đột phá về chính sách của Đảng cũng được khởi đầu thực hiện ở lĩnh vực tam nông. Những chủ trương "Khoán 10", "Chỉ thị 100" vào những năm 70, 80 của thế kỷ trước đã khơi dậy các tiềm năng to lớn ẩn giấu trong từng gia đình nông dân. Nông dân ngày càng có ý thức chăm sóc và sử dụng đất đai hiệu quả. Nhờ đó, nông nghiệp ngày càng phát triển, từng bước đi lên, tạo dựng được những thành tựu to lớn trong nhiều năm liên tiếp.

Động lực ấy vẫn còn ảnh hưởng đến tận ngày nay. Tác dụng của cơ chế Khoán 10 cùng với những thành tựu về thủy lợi, cải tạo giống, thâm canh tăng năng suất ở đồng bằng Bắc Bộ và mở rộng diện tích đất canh tác ở đồng bằng sông Cửu Long đã đưa nền nông nghiệp Việt Nam sang trang sử mới. Từ chỗ thiếu ăn triền miên, đến năm 1988 vẫn còn phải nhập khẩu hơn 450.000 tấn gạo, nhưng từ năm 1989, Việt Nam vừa bảo đảm nhu cầu lương thực trong nước, có dự trữ, vừa xuất khẩu gạo mỗi năm từ 1 đến 1,5 triệu tấn và tiến dần lên tới hơn 6 triệu tấn như hiện nay. Tốc độ tăng giá trị gia tăng bình quân giai đoạn 1986-2014 đạt 3,65%, cao hơn nhiều so với mức bình quân của thế giới (2%). Nhiều ngành sản xuất nông lâm thủy sản cũng đã hướng ra xuất khẩu. PGS.TS Bùi Quang Dũng, Khoa trưởng khoa xã hội học viện Hàn lâm khoa học Việt Nam nhận định:“Khi chúng ta khoán, thay đổi cơ chế thì Việt Nam từ một nước dân ăn bo bo, ăn mì, rồi trở thành 1 nước xuất khẩu gạo đứng thứ 2 trên thế giới. Chúng ta trở thành một nước xuất khẩu gạo đứng thứ 2 trên thế giới bởi chúng ta cởi trói được năng lực cho nông dân và biến họ trở thành chủ thể”.

Tiếp bước những thành tựu đó, Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ 7 (khóa X), ngày 28-8-2008, đã ban hành Nghị quyết số 26/NQ-TW về nông nghiệp, nông dân, nông thôn thể hiện tầm nhìn chiến lược trong công tác xây dựng và phát triển nông thôn, đề ra các quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp toàn diện, cơ bản cho phát triển nông nghiệp, nông thôn ở nước ta. Để tổ chức triển khai Nghị quyết 26/NQ-TW, Chính phủ đã ban hành Bộ tiêu chí nông thôn mới và Quyết định số 800/QĐ-TTg ngày 4-6-2010 về phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới nhằm phát triển kinh tế - xã hội, chính trị và an ninh - quốc phòng trên địa bàn khu vực nông thôn, trong đó vai trò người nông dân là chủ thể, huy động cả hệ thống chính trị và toàn xã hội tham gia. Để thấy được thành tựu của Nghị quyết 26, mời bà con và các bạn cùng về với mảnh đất Nam Cường, huyện Tiền Hải, tỉnh Thái Bình để cùng nhìn lại sự thay da đổi thịt của một vùng quê.

Cách đây 52 năm, vùng đất Nam Cường còn là bãi biển hoang vu chỉ có cỏ lau và sú vẹt. Thực hiện Nghị quyết TW tại Đại hội Đảng toàn quốc 1960, huyện Tiền Hải thực hiện 2 mũi tiến quân là: Thâm canh cây cói và tiến quân ra biển. Tháng 3/1960 huyện Tiền Hải huy động nhân công các xã đắp con đê từ thôn Hoàng Môn đến xã Nam Thịnh dài 2km. Cuối năm ấy, công việc quai đê lấn biển của huyện đã cơ bản hoàn thành. Lúc đó, toàn xã chỉ có hơn 400 ha đất nông nghiệp, trong đó có 90 ha đất lúa, còn lại là đất chua mặn trồng một số loại cây như cói, rau. Bác Phạm Xuân Khoát, một trong những thành viên của đội khai hoang quai đê lấn biển ngày đó nhớ lại:“Đầu tiên trồng lúa, năm đầu tốt lắm. Trồng cả ở vùng nước mặn cơ mà. Sau đó lại chuyển sang trồng cói, rồi sau đó lại chuyển lại trồng lúa. Chuyển đổi 5 lần mới ra được các mô hình quy củ như bây giờ, vùng nào trồng lúa, vùng nào nuôi trồng thủy sản. Nông dân Nam Cường rất vất vả nhưng bây giờ thì xã đã trở thành một vùng đất trù phú. So với các xã khác, chúng tôi khẳng định là không hề thua kém mà còn có phần hơn”.

Sau 30 năm đổi mới, cơ cấu nông nghiệp và kinh tế nông thôn nước ta đã có bước chuyển dịch tích cực theo hướng đẩy mạnh sản xuất các loại nông sản hàng hóa đáp ứng nhu cầu thị trường và có giá trị kinh tế cao. An ninh lương thực quốc gia tiếp tục bảo đảm, tuy diện tích trồng lúa giảm để chuyển sang nuôi trồng thủy sản và các cây trồng khác, nhưng sản lượng lương thực vẫn tăng.Nhiều khâu trong sản xuất nông nghiệp được cơ giới hóa. Trong nội bộ cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn đã có sự chuyển dịch tích cực hơn theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa./.