Trên cơ sở dự báo của Trung tâm khí tượng thủy văn Trung ương về nhiệt độ trung bình trong các tháng nửa đầu năm 2016 ở các tỉnh miền Bắc có xu hướng cao hơn trung bình nhiều năm từ 0,5 đến 1 độ C, các đại biểu cho rằng, các tỉnh miền Bắc tiếp tục có vụ Đông Xuân ấm, có khả năng bị khô hạn và thiếu nước cục bộ ở các tỉnh vùng núi phía Bắc và Bắc Trung bộ. Thực tế cho thấy, những năm thời tiết vụ Đông Xuân ấm ngay từ đầu vụ đã làm cho mạ gieo sớm bị già, khi cấy lúa sẽ đẻ nhánh kém, trỗ sớm và có nguy cơ gặp rét cao khi lúa phân hóa đòng và trỗ, làm tăng tỷ lệ hạt lép, ảnh hưởng đến năng suất và sản lượng lúa.
Đến nay, một số tỉnh Trung du miền núi phía Bắc như: Phú Thọ, Tuyên Quang nông dân đã và đang gieo cấy các giống xuân sớm như: Xi23, X21…. mạ đã có 5 đến 6 lá. Một số địa phương vùng Đồng bằng sông Hồng gồm Hải Dương, Hải Phòng, Thái Bình, Vĩnh Phúc... nông dân gieo mạ các giống Xuân sớm và Xuân trung từ trung tuần tháng 12 năm 2015, mạ đã được 5 đến 6 lá, đến khi cấy sẽ có 6 đến 7 lá. Theo ông Ma Quang Trung, Cục trưởng Cục Trồng trọt, với nền nhiệt ấm, mạ sinh trưởng mạnh, lúa cấy sẽ bén rễ hồi xanh nhanh, đẻ nhánh sớm và nguy cơ phân hóa, trổ bông vào tháng 3 nguy cơ làm giảm trầm trọng năng suất là rất cao, nông dân cần kiên quyết loại bỏ mạ già quá 6 lá, thay thế bằng nhóm giống lúa ngắn ngày, Xuân muộn, gieo mạ nền hoặc gieo sạ bởi trà lúa Xuân muộn thời vụ còn kéo dài. Hiện nay một số trà mạ đã gieo đã được 6 lá chuẩn bị chuyển sang thành mạ ống nếu cấy mạ đó là rất nguy hiểm bởi cấy xong thì khả năng đẻ nhánh của nó rất thấp sẽ làm giảm năng suất lúa. Cho nên các địa phương phải kiểm tra xem là mạ ngắn ngày hay dài ngày để chúng ta chủ động xử lý - ông Ma Quang Trung nói.
Chỉ đạo về vấn đề này, Thứ trưởng Lê Quốc Doanh nêu rõ: các địa phương không chủ quan trong điều kiện sản xuất vụ đông xuân với nền nhiệt độ ấm. Các đơn vị trực thuộc Bộ cần theo dõi sát diễn biến tình hình thời tiết chỉ đạo, hướng dẫn các địa phương tập trung gieo cấy đúng tiến độ, phòng trừ sâu bệnh hại lúa, đảm bảo nguồn nước đổ ải phục vụ gieo cấy lúa… Các địa phương khẩn trương thành lập các đoàn kiểm tra, đánh giá cụ thể tình hình mạ; tuyên truyền, vận động nông dân kiên quyết loại bỏ mạ già quá 6 lá, thay thế bằng nhóm giống lúa ngắn ngày: Để sản xuất thắng lợi đề nghị các địa phương không chủ quan với sản xuất vụ đông xuân trong điều kiện thời tiết ấm, tiếp tục sát sao trong chỉ đạo sản xuất. Giải pháp an toàn là sử dụng giống ngắn ngày dưới 135 ngày, tập trung vào gieo Xuân muộn, xung quanh Tiết Lập Xuân, sử dụng mạ nền và có phủ ni lông bảo vệ mạ khi thời tiết rét và cấy tập trung gọn trong tháng 2. Cục Trồng trọt phải có thống kê cụ thể về diện tích mạ đã gieo báo cáo về Bộ trước 25 tháng 1, những địa phương nào, tình hình sinh trưởng của mạ như thế nào để chúng ta chủ động xử lý kịp thời, nếu mạ già phải kiên quyết loại bỏ không gieo cấy. Địa phương nào không thực hiện sẽ phải chịu trách nhiệm sau này - Thứ trưởng Lê Quốc Doanh nhấn mạnh.
Sản xuất đông xuân 2015-2016, toàn miền Bắc gieo cấy khoảng 1 triệu 130 nghìn ha, giảm 33 nghìn ha so với vụ đông xuân 2014-2015. Diện tích gieo cấy lúa giảm do các địa phương chủ động chuyển đổi một số diện tích gieo cấy lúa kém hiệu quả sang gieo trồng các loại cây rau màu khác có hiệu quả kinh tế cao hơn. Trong đó, vùng trung du miền núi phía Bắc giảm 8 nghìn ha, vùng Đồng bằng sông Hồng giảm 7 nghìn ha, vùng Bắc Trung bộ giảm 18 nghìn ha./.